Invloed van natuur op aandachtsherstel bij kinderen

Een verblijf in de natuur lijkt een positieve invloed te hebben op de aandacht van volwassenen (zie blogbericht 'Invloed van natuur op aandachtsherstel'); de vraag is of dit ook geldt bij kinderen. Daarom wordt in dit blogbericht gekeken naar onderzoek dat zich specifiek richt op het positieve effect van een natuurlijke omgeving op het aandachtsherstel van kinderen.

Als er in de woonomgeving van kinderen veel natuurlijke elementen aanwezig zijn, blijkt dit een positief effect op hun cognitief functioneren en hun aandachtscapaciteit te hebben. Zo heeft onderzoeker Wells het effect van natuurlijkheid van het uitzicht op het cognitieve functioneren van kinderen bekeken. In haar longitudinale onderzoek zijn de kinderen voor en na een verhuizing getest op hun cognitieve functioneren. De resultaten duiden erop dat kinderen die naar een natuurlijke omgeving verhuisd waren de meeste vooruitgang hadden geboekt op hun cognitieve functioneren. Ditzelfde resultaat is maanden na de verhuizing nogmaals geconstateerd. Het kan dat de verhuizing ook nog andere positieve effecten op de aandacht heeft gehad; door de verhuizing zijn de kinderen vaak in een rustigere omgeving terechtgekomen. 

Faber Taylor onderzocht het effect van de hoeveelheid natuur in de woonomgeving op de zelfdiscipline (aandacht wordt hier gezien als een eigenschap van zelfdiscipline) van jongens en meisjes tussen zeven en twaalf jaar. Er wordt verondersteld dat zelfdiscipline uitgeput kan worden en dat dit net als aandacht moet herstellen. Meisjes met meer natuur in hun woonomgeving bleken meer zelfdiscipline (sneller aandachtsherstel) te hebben dan meisjes in een woonomgeving met weinig natuur. Voor jongens werd geen significant effect gevonden. Volgens de resultaten kan de hoeveelheid natuur die vanuit het raam te zien is voor meisjes helpen om effectiever en met meer zelfdiscipline te leven. Voor jongens zijn verder gelegen natuurlijke plaatsen wellicht belangrijker. 

Ook uit ander onderzoek van Faber Taylor blijkt dat natuur aandachtsherstellend werkt. Uit haar onderzoek blijkt dat kinderen met ADHD beter functioneren na activiteiten in een natuurlijke omgeving. Door de dag te beginnen met een verblijf in een natuurlijke omgeving vertonen kinderen minder symptomen van ADHD en kunnen daardoor beter hun aandacht erbij houden.

Kinderen verblijven (behalve in de woonomgeving ook) een groot deel van hun tijd in een schoolomgeving. Daarom is in de schoolomgeving onderzoek gedaan naar het effect van de natuurlijkheid op de aandacht van kinderen. In een Zweeds onderzoek van Grahn bekeken welk effect de natuurlijke omgeving op jonge kinderen heeft door het vergelijken van twee verschillende kinderdagverblijven. De eerste was een traditioneel kinderdagverblijf omgeven door hoge gebouwen en een speelplein met weinig natuur. Het tweede kinderdagverblijf is aan twee zijden omgeven door grasland en aan de andere zijden door een bosgebied en een wild begroeide tuin met hoge bomen. In het tweede kinderdagverblijf spelen de kinderen iedere dag buiten (‘outdoors in all weather’). Kinderen in het natuurlijke kinderdagverblijf bleken minder ziek te zijn, een betere motorische conditie te hebben en minder symptomen van ADHD te vertonen. Het kan zijn dat deze effecten zijn toe te schrijven aan het iedere dag buitenspelen. 

Volgens Fjørtoft lijkt spelen in een natuurlijke omgeving een positief effect te hebben op de motorische conditie van kinderen en daarmee de aandachtscapaciteit. Dit effect wordt veroorzaakt door de dynamische en wilde kenmerken van een natuurlijke omgeving die kinderen uitnodigt om motorische activiteiten te ondernemen. Een natuurlijke schoolomgeving lijkt een positief effect te hebben op de aandacht van kinderen. Daarom is het goed als schoolpleinen veel natuurlijke elementen bevatten. 

Schoolpleinen van een hoge kwaliteit bevatten ondermeer: toegang tot de natuur (bomen, struiken, gras, bloemen, insecten en dieren), water, plekken en elementen om op te zitten, tegen te leunen en in te verstoppen. Ook Faber Taylor denkt dat bomen en gras op een schoolplein een belangrijke rol kunnen spelen. Zo zouden kinderen na een pauze op een natuurlijk schoolplein beter in staat zijn om hun aandacht erbij houden, minder behoefte hebben om de les te onderbreken en geduldiger wachten op de volgende pauze. 

Uitzicht vanuit de klas op het schoolplein (eigen foto)

Het kan zijn dat even naar buiten kijken tijdens de les het aandachtsherstel van het kind ten goede komt. Hoewel het naar buiten kijken kort duurt, kan op deze manier voorkomen worden dat aandachtsvermoeidheid een probleem wordt. De groenvoorziening moet wel zo worden aangelegd dat er vanuit de klas optimaal zicht is op bomen, gras en struiken.